हा बॉडी फॅट कॅल्क्युलेटर तुमच्या एकूण वजनामधील किती टक्के चरबी आहे हे अंदाजे मोजण्यासाठी तयार केलेले एक साधन आहे. जर तुम्ही कधी विचार केला असेल, “माझी बॉडी फॅट टक्केवारी किती आहे?”, तर हे एक उत्तम ठिकाण आहे ते जाणून घेण्यासाठी.
या माहितीचं महत्त्व, बॉडी फॅट कशी मोजायची (व त्याचे पर्यायी मार्ग) आणि शरीरातील अतिरिक्त चरबी कमी करण्यासाठी काही सामान्य मार्गदर्शक तत्वं आम्ही इथे सोप्या भाषेत समजावून सांगतो.
‘आरोग्यम कॅल्क्युलेटर’ शक्य तितकं अचूक व विश्वासार्ह ठेवण्याचा आम्ही प्रयत्न करतो. मात्र हे टूल वैद्यकीय सल्ल्याची जागा घेऊ शकत नाही. तुम्हाला आरोग्याची चिंता वाटत असेल तर कृपया तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
मानवी शरीराचे ९८% पेक्षा जास्त भाग हे फक्त ६ मूलद्रव्यांनी बनलेले असतो: ऑक्सिजन, कार्बन, हायड्रोजन, नायट्रोजन, कॅल्शियम आणि फॉस्फरस. पोटॅशियम, सल्फर, सोडियम, क्लोरीन आणि मॅग्नेशियम या आणखी काही घटकांमुळे उरलेला १% भाग तयार होतो. हे एकूण ११ अत्यावश्यक घटक "नॉन-ट्रेस एलिमेंट्स" म्हणून ओळखले जातात.
मॉलिक्यूल्सबाबत सांगायचं झालं, तर शरीरात सगळ्यात जास्त प्रमाणात असलेला रेणू म्हणजे पाणी – एकूण वजनाच्या सुमारे ६५% पर्यंत. त्यानंतर प्रोटीन आणि लिपिड्स (चरबी) यांचा क्रम लागतो. इतर महत्त्वाचे रेणू म्हणजे हायड्रॉक्सीयापाटाईट, कार्बोहायड्रेट्स आणि न्यूक्लिक अॅसिड्स.
बॉडी फॅट म्हणजेच अॅडिपोज टिश्यू, ज्याचं मुख्य काम म्हणजे चरबी स्वरूपात ऊर्जा साठवणे. पण त्याचबरोबर ही चरबी शरीराला उब व संरक्षण देखील देते.
शरीरात दोन प्रकारची चरबी असते:
1. Essential Fat (अत्यावश्यक चरबी) – जीवन आणि प्रजननासाठी आवश्यक. महिलांमध्ये ही टक्केवारी अधिक असते कारण त्यांचे प्रजनन व हार्मोनल कार्य वेगळं असतं.
2. Storage Fat (साठवलेली चरबी) – ही जास्तीची साठवलेली चरबी असते. ती सुद्धा संपूर्ण निरुपयोगी नसते – पोट आणि अंतर्गत अवयवांचं रक्षण करण्यासाठी ती गरजेची असते.
तुमची शरीररचना मोजण्यासाठी तुम्ही आमचा बॉडी फॅट कॅल्क्युलेटर वापरू शकता. मात्र लक्षात ठेवा, कोणताही कॅल्क्युलेटर डॉक्टरच्या निदानाची जागा घेऊ शकत नाही.
हा निकाल एक अंदाज म्हणूनच घ्यावा. तो तुम्हाला शरीरातील चरबीची पातळी फारच जास्त आहे का, हे सांगू शकतो – पण किंचित फरक असेल तर घाबरण्याचं काहीच कारण नाही.
बॉडी फॅट मोजण्यासाठी खालील माहिती गोळा करा:
- तुमचं वय आणि लिंग
- वजन – सकाळी उपाशीपोटी आणि शक्य असल्यास कपडे न घालता वजन घ्या.
- उंची – पाय सरळ ठेवा आणि पायापासून डोक्यापर्यंत अंतर मापा (बुट न घालता).
सगळी माहिती मिळाल्यावर ती कॅल्क्युलेटरमध्ये भरून टाका.
आम्ही वापरत असलेला सूत्र (फॉर्म्युला):
Body fat % = –44.988 + (0.503 × age) + (10.689 × sex) + (3.172 × BMI) – (0.026 × BMI²) + (0.181 × BMI × sex) – (0.02 × BMI × age) – (0.005 × BMI² × sex) + (0.00021 × BMI² × age)
इथे,
लिंग = पुरुष: 0, महिला: 1
BMI = वजन ÷ (उंची × उंची) [किलो/मीटर²]
बॉडी फॅट मोजल्यानंतर खालील शिफारसींच्या तुलनेत तुमचं प्रमाण तपासा (स्रोत: American Council on Exercise):
Essential fat (अत्यावश्यक) : 10%-13% (महिला) 2%-5% (पुरुष)
Athletes (खेळाडू) : 14%-20% (महिला) 6%-13% (पुरुष)
Fitness (तंदुरुस्ती) : 21%-24% (महिला) 14%-17% (पुरुष)
Average (सरासरी) : 25%-31% (महिला) 18%-24% (पुरुष)
Obese (लठ्ठपणा) : 32%+ (महिला) 25%+ (पुरुष)
जर तुमचं बॉडी फॅट यामधील "Average" श्रेणीत असेल (महिला – २५-३१%, पुरुष – १८-२४%) तर काळजी करण्याचं काही कारण नाही.
त्यापेक्षा जास्त असलेली टक्केवारी आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते.
खालील आकडेवारी १९९९-२००४ दरम्यान घेतलेल्या National Health and Nutrition Examination Survey (USA) या अभ्यासावर आधारित आहे आणि अमेरिकन लोकांमधील सरासरी बॉडी फॅटचे प्रमाण दाखवते.
We’ve helped countless individuals achieve their health goals. See how real people have transformed their lives through Aarogyam Club’s proven syst
A holistic health community focused on sustainable transformation.
Yes, it’s designed for all fitness levels.
Yes, it’s designed to be budget-friendly.
Results depend on commitment, but our methods are proven effective.
Yes, regular live sessions are included
No, we focus on balanced, sustainable eating.
Yes! Personalized coaching is available.
Movement is encouraged, but no gym workouts are mandatory.
Lose 3-5 kg in 30 days with consistency.
Absolutely! It’s safe and effective for all ages.
